تئوری موسیقی
یادگیری تئوری موسیقی برای علاقه مندان وخصوصا هنرجویان یکی از واجبات است.به دلیل پراکندگی و گستردگی مطالب، برای شما بصورت خلاصه و مفید قسمت هایی را از آن در اینجا توضیح داده ام.
اصوات موسیقایی
اصواتی که دارای زیر وبمی مشخص شده، وقابل فهم برای انسان هستند را اصوات موسیقایی می گوییم.
اصوات غیر موسیقایی
اصوات غیر موسیقایی مانند صدای طوفان، انفجار، باران،رعد و برق، بوق ماشین و…که زیر و بمی نا مشخص دارد و قابل اندازه گیری نیستند.
تعریف موسیقی
موسیقی هنری است که انسان به وسیله آن می توانند احساسات وحقایق پنهان زندگی خود را به وسیله صدا ها بروز دهد. مهم ترین عوامل تشکیل دهنده ی موسیقی، صدا وریتم هستند. امروزه سبک های موسیقی به واسطه موزیسین ها و نوازندگان بزرگی همچون یوهان سباستیان باخ ، لودویگ فان بتهوون و بسیاری دیگرکه در طول تاریخ بوده اند و هستند تغییرات بزرگی داشته است.که در مقاله دیگری بصورت جداگانه به آن می پردازیم.
نواک
به طورخلاصه زیر وبمی صدا ها را نواک می گوییم. مانند درک ما از زیر وبمی صداها، که صدای مردان را بم یا و صدای زنان را بالا (زیر) می گوییم.
دیرند (ارزش زمانی)
مدت زمان کشیده شدن صداها را دیرند یا ارزش زمانی می گوییم.
شدت
مقدار قوی یا ضعیف بودن هر صدا را شدت آن می گوییم که با دامنه موج در ارتباط است. کم ترین وآهسته ترین صدا هایی که به گوش می رسد وبه راحتی قابل شنیدن است، آستانه شنوایی می گویند. از طرفی بلند ترین یا بیشترین صدایی که می تواند گوش ما بشنود را آستانه دردناکی می گویند.مانند صدای هواپیما،صدای هلیکوپترو…
رنگ یا طنین
کیفیت صدای هرخواننده یا ساز بایکدیگر متفاوت هستند به آن رنگ صوتی می گوییم. درواقع رنگ صدا برای دستگاه شنوایی انسان، عامل شناسایی صدای سازها، افراد و حتی اشیاء ازیکدیگر می باشند.
نت: نشانه ای است که به وسیله آن می توانیم صدا های موسیقی را نوشته و بر روی ساز اجرا کنیم.
خطوط حامل: پنج خط موازی با فواصل مساوی که نت ها دررو یا ما بین ویا در زیر وبالای آنها قرار می گیرند.
نام نت ها
نت هایی که در موسیقی به کار می روند را با هفت نام که به دو صورت نظام هجایی والفبایی هستند می نویسند.
هجایی: Do Re Mi Fa Sol La Si
الفبایی: C D E F G A B
نظام هجایی در کشور هایی مانند فرانسه ، ایتالیا و ایران ، دو ،ر ،می ، فا ،سل ،لا، رایج می باشد ولی در کشور های انگلیسی و آلمانی زبان که این نام گذاری به تبعیت از تئوری موسیقی یونان باستان، که با نت لا (A) شروع می شود.
خطوط اضافه (تکمیلی)
برروی خطوط حامل تنها می توان تعداد محدودی نت را نشان داد به همین دلیل می توانیم با استفاده از چند خط کوچک و موازی در بالا یا پایین خطوط حامل با همان نظم آنها را قرار دهیم.
کلید
نشانه ای است در ابتدای خطوط حامل که نام نتها بر روی خطوط را مشخص می کند که به سه نوع نام برده می شوند:
۱- کلید سل (Sol) ۲- کلید دو ۳- کلید فا
حامل مضاعف
برای سازهایی که گستره صوتی وسیعی داشته باشند و اینکه قادربه اجرای همزمان صدا های زیر وبم هستند، از حاملی استفاده می شود که از جمع یا ترکیب دو حامل مختلف با کلید های سل و فا خط چهارم به دست آمده است حامل مضاعف می گویند.
حامل مضاعف برای ساز هایی که گستره وسیعی دارند ولی قادر به استفاده از صدای بم وزیرشان به طورهمزمان نیستند ،کاربردی ندارد به همین دلیل در این ساز ها برای مناطق مختلف صوتی ساز از کلید های متفاوت استفاده می کنند.
گستره صدای انسان
وسعت صدای انسان در موسیقی را به چهار بخش اصلی تقسیم می کنند:
زنان
سوپرانو :صدای زیر زنان Soprano
آلتو: صدای بم زنان Alto
مردان
تنور: صدای زیر مردان Tenor
باس : صدای بم مردانه Bass
در ادامه مطلب صداهای متوسط زنان، متسو سوپرانو ومتوسط مردان یعنی باریتون نیز به آن اضافه می کنیم در گذشته ازاین بخش های صوتی به هرانسان یک کلید داده شده بود. در حال حاضر کلید های دو خط اول، دو خط دوم و فا خط سوم دیگرکاربرد ندارند.
گستره صوتی صدای انسان به ترتیب زیر است:
کلید سل: کلید آواز
کلید دو خط اول: کلید سوپرانو(Soprano)
کلید دو خط دوم:کلید متسوسوپرانو(Mezzo soprano)
کلید دو خط سوم: کلید آلتو(Alto)
کلید دو خط چهارم: کلید تنور(Tenor)
کلید فا خط سوم: کلید باریتون(Baritone)
کلید فا خط چهارم: کلید باس(Boss)
منابع:
مبانی نظری موسیقی، مصطفی کمال پورتراپ
مبانی موسیقی،کیوان جعفری نژاد.سروین حزین