ارزش زمانی (دیرند)
ارزش زمانی هر نتی موسیقی (نت گرد،سفید،سیاه، چنگ، دولا چنگ و…)را با شکل های رو برو نشان می دهند که دارای نسبت های زمانی روبرو می باشند.
بطور مثال نت گرد معمولا چهار ضرب،نت سفید نصف نت گرد، نت سیاه نصف نت سفید،نت چنگ نصف نت سیاه ونت دولا چنگ نصف نت چنگ می باشد.
سکوت
هرگاه در قطعه ای از علائمی که در عکس مشاهده می کنید استفاده شود. به اندازه ارزش زمانی آن نت سکوت کرده و نتی نواخته نمی شود.
نقطه
هرگاه سمت راست یا در روبرو نت یا علامت سکوتی نقطه قرار دهیم. نصف ارزش زمانی آن نت یا سکوت به آن اضافه می شود. بطور مثال اگر نت سفید نقطه دار باشیم نت سفید +یک نت سیاه جمع می شود.
دو نقطه
زمانی که سمت راست نت یا سکوتی دو نقطه باشد. نقطه اول نصف ارزش زمانی آن ونقطه دوم یک چهارم به آن اضافه می کند. بطورمثال نت سفید دو نقطه: نت سفید+نت سیاه+نت چنگ جمع می شود.
استاکاتو(Staccato)
هرگاه نقطه ای در بالا یا پایین نت قرار گیرد، نصف ارزش زمانی آن نت را اجرا می کنیم و مابقی آن را سکوت اجرا می کنیم که به اصطلاح به آن مقطع هم می گویند.
متسو استکاتو(Mezzo Staccato)
اگرخط افقی کوتاهی با یک نقطه بالا و یا پایین نت قرار دهیم. سه چهارم ارزش زمانی آن نت اجرا ومابقی سکوت اجرا می کنیم. بطور مثال: نت سیاه نقطه دار+ سکوت چنگ
چند تعریف کلی مربوط به ریتم
- ریتم امتداد زمانی صداها وسکوت ها وتاکید آنها با یکدیگردریک مجموعه یا فرم است.
- جمع ارزش زمانی های مختلف صداها وسکوت ها تولید ریتم می کند.
- ریتم به معنی نظم، ترتیب،تکراراست. نه تنها درموسیقی عنصراصلی است بلکه در کل نظم هستی یکی ازمهمترین عوامل است.
ضرب
وقتی یک قطعه موسیقی در کنسرتی پخش می شود. زمانی که تماشاچیان با موسیقی دست بزنند. آنها به راحتی بدون اینکه شناختی از ریتم داشته باشند با موسیقی همراه شده و دست میزنند.
این کار در نتیجه ی نیرویی است که درآن لحظه ی خاص درموسیقی جریان دارد. و شخص را وادار به عکس العمل می کند.
میزان چیست
بر روی خطوط حامل خطوطی بصورت عمودی قرارمی گیرند که بین این دو خط عمود را میزان یا (Measure,Bar) می گویند وآن خطوط عمودی را خط میزان (BarLine) می نامند.
انواع میزان ها
میزان ها را به سه دسته تقسیم می کنند:
- میزان های ساده: درهرضرب میزان که قابل تقسیم به دو قسمت مساوی(دارای تقسیمات دوتایی) می باشد.
- میزانهای ترکیبی: هر ضرب میزان قابل تقسیم به سه قسمت مساوی ( تقسیمات سه تایی) می باشد.
- میزان های لنگ یا مختلط: به میزان هایی گفته میشود که از کنارهم قرارگرفتن ضرب های نامساوی(ضرب های ساده و ترکیبی)تشکیل شده باشند.
تقسیمات دیرند نت ها
ارزش زمانی نت های موسیقی، ممکن است به شکل های مختلف تقسیم شوند. گاهی ضرب ها یا واحد های کوچکترمیزان ساده که معمولا بصورت طبیعی دارای تقسیمات دوتایی هستند. به سه یا شش قسمت تقسیم می شود.
در حالت اول، به تقسیمات دوتایی نوشته شده وعدد ۳ بر روی آن ها قرار می گیرد. بطور معمول این تقسیمات سه تایی را تریله ونسبت زمانی بین آن دو را همیلا (Hemiola) می نامند.
تریوله (تقسیم سه بر دو)
هر گاه سه نت را در مدت زمان دو نت اجرا کنیم . تریوله خواهیم داشت که آن را با عدد ۳ مشخص می کنیم. بطور مثال سه نت چنگ در ارزش زمانی یک نت سیاه (یک ضرب) نواخته می شوند.
خط اتصال
منحنی یا خطی است که بین چند نت غیرهم صدا، غیرهم نام یا هم صدا قرارمی گیرد و نت ها بصورت متصل یا لگاتو(legato) اجرا شده، خط اتصال نامیده می شود.
خط اتحاد
خطی است که ارزش زمانی دو یا چند نت هم نام را به یکدیگر وصل می کند آن را خط اتحاد می نامیم.
سنکوپ
هر گاه ضرب ضعیف یک میزان توسط خط اتحاد به ضرب قوی میزان بعدی متصل شود یا اصطلاحا به آن سکوپ می گویند. در واقع ضرب قوی در ادامه ضرب ضعیف میزان قبلی، ضعیف اجرا خواهد شد.
ضد ضرب
هرگاه به جای ضرب قوی یا اولین نت در میزان سکوت داشته باشیم، حالتی ایجاد می شود که آن را ضد ضرب می گوییم.
تمامی ضرب های ضعیف که به دلیل جابجا شدن آکسان ها (Accent) به ضرب های قوی تبدیل می شوند. وتمامی صداهایی که نسبت به صدا های دیگر، ارزش زمانی بیشتری دارند. به خاطر داشتن اهمیت بیشتر، اکسان اگگیک (Agogik akzent ) می نامند.
میزان های ضعیف وقوی
درموسیقی بعضی از آثار به دلایلی که به روند ملودی و هارمونی تفاوت هایی از نظرتاکید(آکسان) درمیزان ها وجود دارد. بطوری که در آن قطعه یک میزان ضعیف ترو دیگری قوی تر احساس می شود.
منابع:
مبانی نظری موسیقی، مصطفی کمال پورتراپ
مبانی موسیقی،کیوان جعفری نژاد.سروین حزین
خلاقیت موسیقی،بنیامین فسائی